Hậu Đại hội 12: Đã thấy tín hiệu mới từ một thế hệ kỹ trị

Chúng ta sẽ "làm nên chuyện". Đấy là khẳng định đầy tự tin của GS. TS Vương Đình Huệ, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương khi dự cảm về kinh tế Việt Nam 2016. Trong cuộc trò chuyện đầu xuân với VietNamNet, ông nhấn mạnh: Chúng ta sẽ “làm nên chuyện” trong 2016, một năm hứa hẹn những thành công và đột phá lớn.

2015 đã đi qua, ông có nhân định gì về những thành quả kinh tế mà Việt Nam đã đạt được?

\Năm 2015, trong điều kiện kinh tế thế giới và trong nước còn nhiều khó khăn, song các chỉ tiêu kinh tế trong nước đều đạt khá. Về mặt tăng trưởng, năm 2015 tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cả nước tăng trưởng 6,68% là lần đầu tiên trong nhiệm kỳ 5 năm cao hơn chỉ tiêu kế hoạch của Quốc hội là 6,2%.

              Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Vương Đình Huệ.

Có 4 điểm tích cực đáng chú ý: 

Thứ nhất, sản xuất công nghiệp phục hồi, đặc biệt là ngành công nghiệp chế biến chế tạo tăng trưởng mạnh;

Thứ hai, sản xuất và xuất khẩu của khu vực FDI đạt tốc độ tăng trưởng rất cao, năm 2015 tăng 18,3% so cùng kỳ;

Thứ ba, tiêu dùng sức mua và tổng cầu được cải thiện, tính chung cả năm 2015, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước tính đạt 3242,9 nghìn tỷ đồng, tăng 9,5% so với năm trước (loại trừ yếu tố giá tăng 8,4%, cao hơn mức tăng 8,1% của năm 2014).

Thứ tư, để có tăng trưởng lớn như thế, chúng ta thấy hiệu ứng bước đầu của các Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp sửa đổi v.v…; rồi hiệu ứng của các Hiệp định thương mại tự do đã ký kết. Báo chí Nga tổng kết năm nay Việt Nam là nước bội thu nhất về các hiệp định song phương và đa phương trên thế giới, như TPP vừa kết thúc đàm phán, các hiệp định FTA với EU, Hàn Quốc và Liên minh thuế quan Nga - Belarus - Kazacxtan; rồi Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) chính thức thành lập vào ngày 31.12.2015; các hoạt động đối ngoại của lãnh đạo Đảng và Nhà nước tạo ra hiệu ứng rất tốt.

Nhờ Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp sửa đổi, tinh thần khởi nghiệp như đang được hâm nóng, năm nay số lượng doanh nghiệp đăng ký mới tăng, tổng vốn đăng ký mới tăng rất mạnh. Những yếu tố tăng trưởng này không chỉ là kết quả riêng của 2015 mà là của cả một quá trình bắt đầu từ năm 2011 khi Đảng và Nhà nước ta đã quyết định chuyển từ mục tiêu phát triển nhanh sang tăng trưởng mức hợp lý, ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô và kiềm chế lạm phát, đảm bảo an sinh xã hội để thích ứng với điều kiện suy thoái kinh tế thế giới và các bất ổn kinh tế vĩ mô trong nước.

Thành công tiếp theo là kinh tế vĩ mô cơ bản giữ được ổn định, vừa rồi biến động mạnh về tỷ giá Nhân dân tệ và các đồng tiền trong khu vực, cuối năm thì FED tăng lãi suất, sụt giảm mạnh của thị trường chứng khoán Trung Quốc v.v… nhưng chúng ta vẫn giữ được ổn định vĩ mô được xem là điểm sáng của nền kinh tế. Lãi suất cơ bản ổn định, mặt bằng lãi suất cho vay giảm, xuất khẩu tăng, cán cân thanh toán thặng dư, nhiều cân đối lớn của nền kinh tế đảm bảo, kể cả khi FED tăng lãi suất như vậy nhưng cuối năm 2015 tỷ giá tăng kịch trần nhưng chúng ta vẫn chưa phải can thiệp.

Dù vậy, thành công không nên chỉ nhìn vào năm 2015 mà cần nhìn tổng thể giai đoạn 2011-2015. Trong đó, nguyên nhân quan trọng nhất để đạt được kết quả này là chúng ta đã nhìn thẳng sự thật thực trạng kinh tế - xã hội lúc bắt đầu nhiệm kỳ trong bối cảnh nước ta phải chịu tác động, hậu quả của khủng hoảng tài chính, suy thoái kinh tế thế giới nhiều hơn cả và đã đưa ra được những dự báo thận trọng nhất.

Trên cơ sở đó, Đảng, Chính phủ, Quốc hội đã có những điều chỉnh mang tính chiến lược. Kết luận 02 của Bộ Chính trị, Nghị quyết Trung ương 3 khóa XI đã kết luận là dứt khoát chuyển từ phát triển nóng về đầu tư dàn trải sang kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, không cần thiết tăng trưởng bằng mọi giá, kết hợp tăng trưởng hợp lý với đảm bảo an sinh xã hội. Các kế hoạch, giải pháp hàng năm của chúng ta đều đã kiên trì, nhất quán thực hiện mục tiêu tổng quát đó nên đã đạt được những kết quả tích cực trong năm 2015, giai đoạn 2011-2015.

Tại Hội nghị Trung ương 12, 13 vừa qua đánh giá rất thống nhất về việc chuyển hướng chiến lược này. Và điều quan trọng nữa là, chúng ta cũng đã tổ chức thực hiện thành công việc chuyển hướng chiến lược. Có những trường hợp chuyển hướng đã trúng rồi nhưng không đạt được kết quả, còn đây chuyển hướng đúng, tổ chức thực hiện rất kiên trì, bền bỉ và bây giờ chúng ta thấy thành quả. Chúng ta đã đạt được thành công kép.

Chúng ta vừa tăng trưởng, vừa giữ được ổn định vĩ mô trong bối cảnh khó khăn như vậy thì đây là điểm rất sáng của nền kinh tế trong năm 2015.

Nói như thế dường như nền kinh tế bước qua giai đoạn sóng gió, thưa ông?

Không hẳn như vậy. Còn rất nhiều thách thức mà nếu không nỗ lực, có tâm lý chủ quan thì phải cần rất nhiều thời gian nữa chúng ta mới có thể vượt qua. 

Chỉ cần nhìn vào “góc khuất” của tăng trưởng năm 2015 cũng có thể thấy rõ điều này. Đó là động lực tăng trưởng năm 2015 còn quá phụ thuộc vào khu vực FDI, tỷ trọng xuất khẩu của khu vực này chiếm 65-70% tổng xuất khẩu của cả nước. Trong khi đó khu vực kinh tế trong nước, kể cả doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh v.v… còn gặp rất nhiều khó khăn; xuất khẩu của khu vực này năm 2015 giảm khoảng 2,5-2,6% so với cùng kỳ. Thực trạng đó rất đáng suy nghĩ.

Tại sao giữa một quốc gia mà lại có sự lệch pha giữa hai khu vực kinh tế này: khu vực kinh tế FDI và khu vực kinh tế của các Doanh nghiệp trong nước mà chúng ta gọi là các Doanh nghiệp dân tộc? Thậm chí có một số chuyên gia còn lo ngại có rủi ro, có thể xảy ra “hai nền kinh tế trong một Quốc gia” chứ không chỉ là hai khu vực nữa. 

Đây là một câu hỏi rất lớn chưa có đáp án. Tôi cho rằng năm 2016, phải trả lời được câu hỏi này.

Vậy ông có nhận định gì về kinh tế - xã hội năm 2016?

Dự báo, năm 2016 kinh tế thế giới sẽ phục hồi tốt hơn dù chậm, cơ bản đã thoát được khỏi tác động tiêu cực của khủng hoảng và trở lại đà tăng trưởng trong ngắn hạn. Điều này sẽ tác động tích cực đến kinh tế vĩ mô của Việt Nam, đặc biệt là về thương mại và đầu tư. 

Trong nước, kinh tế sẽ tiếp tục đà phục hồi. Kế hoạch đặt ra cho năm 2016 là đạt mức tăng trưởng 6,7%, cao hơn năm 2015. Giai đoạn tới đây, nước ta phấn đấu đưa kinh tế phát triển nhanh và bền vững. Đổi mới mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu kinh tế, các đột phá chiến lược sẽ được triển khai thực hiện quyết liệt hơn. 

Bên cạnh đó, tình hình thế giới cũng có những tác động bất lợi cho phát triển kinh tế- xã hội của nước ta: Kinh tế Trung Quốc suy giảm và có thể tiếp tục sử dụng chính sách đồng Nhân dân tệ yếu, nhập siêu của nước này khả năng tiếp tục tăng khá cao. Tình hình đó sẽ tác động đến kinh tế của nước ta. Giá nguyên liệu dầu thô và nông sản đang ở mức thấp, khó phục hồi, tiếp tục tác động đến ngành dầu khí và ngành nông nghiệp nước ta. Việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất sẽ tác động đến nền kinh tế thế giới, nhất là các nền kinh tế mới nổi trong đó có Việt Nam. Ban Kinh tế Trung ương đang có nghiên cứu sâu về những vấn đề này, nhận định rằng tình hình đó tác động không quá lớn đối với Việt Nam. 

Theo tôi, năm 2016, hai trọng điểm cần được triển khai là khắc phục lệch pha của hai khu vực trong nền kinh tế đó là khu vực DN trong nước và khu vực FDI; khơi thông phát triển các yếu tố thị trường và các loại thị trường.

Trong năm 2016, chúng ta cần phải tập trung nỗ lực để tạo ra làn sóng đầu tư thứ hai. Làn sóng đấu tư thứ nhất là khi ban hành Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư. Các hiệp định FTA, ASEAN sẽ tạo thuận lợi trong thương mại và trong đầu tư. Hy vọng sẽ tạo được một làn sóng đầu tư thứ hai ở Việt Nam với tinh thần quốc gia khởi nghiệp. 

Hiện nay, nước ta mới có hơn 500.000 doanh nghiệp đăng ký, mong muốn cuối nhiệm kỳ tới, đến năm 2020 có 2.000.000 doanh nghiệp. Để thúc đẩy khu vực doanh nghiệp trong nước phát triển, kể cả doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp nhỏ và vừa, cùng với việc cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, trong năm 2016, chúng ta phải tác động theo chiều ngang để tất cả các doanh nghiệp đều được hưởng: doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp nhà nước. Áp đặt kỷ luật thị trường cho tất cả các doanh nghiệp này và phải tạo ra môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng, thuận lợi nhất. 

Thứ 2, chúng ta phải tác động theo chiều dọc đến từng loại doanh nghiệp, phải thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp quốc gia với những chính sách rất cụ thể gắn với việc triển khai mạnh mẽ việc thực hiện Luật Đầu tư sửa đổi và Luật Doanh nghiệp sửa đổi. Cùng với đó là phát triển khu vực kinh tế hợp tác, sẽ khắc phục sự lệch pha của nền kinh tế. 

Chúng ta phải có chính sách làm cho doanh nghiệp dân tộc mạnh lên. Làm mạnh doanh nghiệp dân tộc trước hết phải tạo môi trường kinh doanh chung mà doanh nghiệp nào cũng được hưởng, phải ứng xử với nhau theo nguyên tắc của kinh tế thị trường, lấy hiệu quả và chất lượng là tiêu chí quan trọng nhất để đánh giá hoạt động của các doanh nghiệp. 

Phải xây dựng được một triết lý của văn hóa của doanh nghiệp dân tộc, không phân biệt doanh nghiệp lớn hay nhỏ, doanh nghiệp Nhà nước hay tư nhân. Tinh thần khởi nghiệp quốc gia phải được thổi vào các doanh nghiệp Việt với một tinh thần trách nhiệm cao, niềm tự hào, sự tin tưởng. Phải có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp này theo đúng nguyên tắc của thị trường và thông lệ quốc tế, không phân biệt đối xử. Đồng thời, cần phải có chính sách kết nối được các doanh nghiệp FDI với doanh nghiệp trong nước để từ đó khắc phục, làm giảm đi sự lệch pha của hai khu vực kinh tế này.

Trọng điểm thứ hai, theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XII tới đây là xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hiện đại và hội nhập quốc tế, vận hành đồng bộ và đầy đủ theo các nguyên tắc và quy luật của kinh tế thị trường, giải quyết hài hòa mối quan hệ của nhà nước và thị trường: Thị trường đóng vai trò chủ yếu trong phân bổ các nguồn lực. 

Nhà nước tạo dựng môi trường, thể chế, chính sách; việc can thiệp của Nhà nước vào nền kinh tế cũng phải tôn trọng các quy tắc thị trường. Kiên trì thúc đẩy để có một hệ thống thị trường đồng bộ, quy mô, cơ cấu và thể chế phải đặt trong bối cảnh hội nhập quốc tế; khơi thông phát triển các yếu tố thị trường và các loại thị trường, bao gồm thị trường hàng hóa dịch vụ, thị trường tài chính, thị trường lao động, thị trường bất động sản và thị trường khoa học công nghệ. 

Nếu không tập trung giải quyết các vấn đề này, kinh tế chúng ta sẽ chưa thể hết khó khăn trong giai đoạn tới.

2016, cũng là năm bắt đầu nhiệm kỳ mới, ông kỳ vọng gì về bộ máy nhà nước vận hành hiệu quả hơn để đáp ứng yêu cầu của phát triển?

Để trả lời câu hỏi này, tôi muốn đề cập đến vấn đề mà hiện nay đang trao đổi nhiều, là phải chăng chúng ta cần chuyển trọng tâm từ việc xây dựng pháp luật sang trọng tâm hoàn thiện pháp luật và tổ chức thực hiện hệ thống pháp luật để đảm bảo tinh thần thượng tôn pháp luật được thực thi hiệu quả hơn. 

Chúng ta có một hệ thống pháp luật tốt nhưng việc thực thi rõ ràng là còn nhiều điều phải bàn, trong đó có việc phải tăng cường trách nhiệm của từng cá nhân, từng tập thể, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu thì việc vận hành bộ máy nhà nước mới có thể ngày càng tốt hơn.

Cung cấp bởi Blogger.