FORMOSA VÀ CÂU CHUYỆN HOÀN THUẾ DƯỚI GÓC NHÌN PHÁP LUẬT

Huỳnh Minh Mẫn

Trong 48 giờ qua dư luận tỏ ra bức xúc trước thông tin Nhà nước miễn và hoàn thuế cho Formosa lên đến trên 10.000 tỷ đồng. Con số này vô tình khớp với số tiền doanh nghiệp này hứa bồi thường cho sự cố môi trường.

Trước hết, tôi nói về hoàn thuế. 

Loại thuế được hoàn phổ biến là thuế GTGT (VAT). 

Thuế giá trị gia tăng là thuế tính trên giá trị tăng thêm của hàng hoá, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Thuế GTGT là loại thuế gián thu. Đối tượng nộp thuế GTGT là người cung ứng hàng hóa, dịch vụ, người chịu thuế là người tiêu dùng cuối cùng. Thuế GTGT là một khoản tiền được cộng vào giá bán hàng hóa, dịch vụ mà người mua phải trả khi mua hàng.

Vậy người chịu thuế GTGT là người dùng cuối (end-user) chứ không phải là doanh nghiệp. Doanh nghiệp chỉ tạm ứng tiền thuế này cho Nhà nước và thu lại khi bán hàng hoá cho người dùng cuối. Trong một số trường hợp, doanh nghiệp không thu lại đủ số thuế này hay khi xuất khẩu thuế GTGT = 0 nên Nhà nước phải hoàn lại. Đó gọi là hoàn thuế. Số tiền này Nhà nước trả lại số tiền mà họ đã tạm ứng. 

Hơn 10.000 tỷ là số tiền hoàn thuế trong 3 năm qua chứ không phải bây giờ.

Ngoài ra, doanh nghiệp nước ngoài thực hiện dự án đầu tư thuộc diện ưu đãi còn được miễn thuế nhâp khẩu thiết bị máy móc làm tài sản cố định theo Nghị định 87/2010/NĐ-CP (trước đây là Nghị định 149/2005/NĐ-CP). Quy định này áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp có cùng điều kiện chứ không riêng Formosa.

Đối với thuế nhà thầu, Nhà nước áp dụng sai chính sách thuế trong trường hợp bán hàng có bảo hành. Vì bảo hành là trách nhiệm của nhà sản xuất đối với mọi hư hỏng tự nhiên chứ không phải là dịch vụ có thu nhập trên lãnh thổ Việt Nam. VD Apple bán Iphone vào Việt Nam có kèm cam kết bảo hành thì Apple không thể nộp thuế nhà thầu đối với dịch vụ "bảo hành". Do đó, Formosa miễn truy thu thuế nhà thầu là phù hợp.

Tuy nhiên, ở đâu đó vẫn có những "ưu đãi" đối với doanh nghiệp này. Nhưng đem con số này ra để cho rằng Nhà nước miễn thuế như một tín hiệu bất thường là không khách quan.

Các báo đưa tin thế này làm cho độc giả bức xúc là điều không tránh khỏi.