2016/07/03

HẬU CÔNG BỐ NGUYÊN NHÂN CÁ CHẾT: NHỮNG AI CẦN TRUY CỨU TRÁCH NHIỆM?

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên & Môi trường Võ Tuấn Nhân phải chịu trách nhiệm với phát biểu "Cá chết do thuỷ triều đỏ, không phải do Formosa". Đây là nội dung được lan truyền trên mạng Internet sau khi Chính phủ chính thức công bố Formosa là thủ phạm gây ra hiện tượng cá chết tại một số tỉnh miền Trung vừa qua! Điều này cũng giống với cách một số chức sắc, giáo dân đạo Công giáo Giáo phận Vinh kiến nghị xử lý VTV vì Nhà đài này đã cho rằng nội dung "Thư chung" do Giám mục Nguyễn Thái Hợp (có ám chỉ đến Formosa là thủ phạm) là vu khống, thổi phồng sự thật (Nội dung này cũng sẽ được nói đến trong một Entry riêng biệt). 
Kể ra, nếu ông thứ trưởng Nhân nói ra những điều như thế khi chưa có những bằng cớ khoa học chính thức thì ông đáng bị phê phán bởi cái thói tắc trách của một người có chức trách. Dư luận cũng có quyền đặt ra câu hỏi đâu là động cơ thực sự để ông nói ra những điều mà nó khác xa so với những gì đã chính thức công bố? Tuy nhiên, lật lại vấn đề thì đấy không phải là lời của ông Nhân và ngay sau khi công bố nguyên nhân cá chết, vị thứ trưởng này cũng đã chính thức đăng đàn phủ nhận nội dung không chính xác đang được lan truyền trên mạng xã hội. 
Thứ trưởng Bộ TN&MT Võ Tuấn Nhân (Nguồn: Internet). 
Theo ông Nhân, tại buổi họp báo ngày 27/4 với ý nghĩa là cuộc họp báo công bố nguyên nhân ban đầu về vụ việc cá chết tại một số tỉnh miền Trung, với tư cách là đại diện cho cơ quan chuyên môn thực hiện chức trách quản lý nhà nước trên lĩnh vực môi trường ông đã nêu lên 2 nhóm nguyên nhân chính có tính giả thuyết dẫn hiện tượng cá chết hàng loạt. Kết luận ban đầu này có được dựa trên kết quả điều tra ban đầu cũng như có sự thống nhất của nhiều nhà khoa học cùng tham gia. 
Cụ thể, ở nhóm nguyên nhân thứ nhất, ông Nhân cho rằng có thể do tác động của các độc tố hóa học thải ra từ hoạt động của con người trên đất liền và trên biển. Nghĩa là trong giả thuyết này, đương nhiên với tư cách là một nhà máy sản xuất lớn có mặt tại khu vực miền Trung và nhất là tại nơi khởi phát hiện tượng cá chết hàng loạt (Hà Tĩnh) nên Formosa thuộc tầm ngắm và sẽ được xem xét trong phần nghiên cứu chính thức. Với việc nêu lên giả thuyết này, ông Tuấn chưa bao giờ phủ nhận sự tác động của Formosa tới môi trường biển tại một số tỉnh miền Trung như những gì đã diễn ra.
Ở giả thuyết thứ hai, vị thứ trưởng này cho biết, đó cũng có thể do hiện tượng dị thường tự nhiên tác động kết hợp với tác động của con người tạo nên hiện tượng tảo nở hoa của nước mà trên thế giới gọi là hiện tượng thủy triều đỏ. Với nhóm nguyên nhân này, xin được lưu ý với những ai theo dõi vụ việc liên quan hiện tượng cá chết từ đầu rằng, cho đến thời điểm công bố nguyên nhân ban đầu (ngày 27/04), phía Việt Nam vẫn chưa tiến hành bất cứ một cuộc nghiên cứu chính thức nào và càng không có sự giúp đỡ, phối hợp của các chuyên gia quốc tế. Công tác nghiên cứu, tìm hiểu nguyên nhân cá chết chỉ thực sự bắt đầu sau cuộc hoph ngày 1/05/2016 do Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc với đại diện các bộ, ngành Trung ương và các địa phương chịu thiệt hại trực tiếp ngay tại tỉnh Hà Tĩnh!
Vì vậy, những giả thuyết đưa ra tại cuộc họp báo công bố nguyên nhân ban đầu chủ yếu mang ý nghĩa tham khảo; là sự đoán định, "chẩn đoán" ban đầu của những nhà khoa học, những nhà chuyên môn trên cơ sở khảo sát, tìm hiểu các thảm hoạ tương tự đã diễn ra tại một số khu vực, quốc gia trên thế giới. Hay nói cách khác, tất cả vì thế chỉ mới dừng lại là sự định hướng ban đầu cho một quá trình nghiên cứu ngay sau đó mà thôi! 
Về nguyên nhân dẫn đến sự hiểu lầm?
Tại cuộc họp báo công bố chính thức nguyên nhân cá chết vào chiều 30/06/2016, khi được hỏi có hay không chuyện bưng bít thông tin về sự việc cá chết của Chính phủ, Bộ trường Bộ Thông ntin & truyền thông Trương Minh Tuấn đã ngay lập tức cho biết: "Ngay sau khi sự cố xảy ra, báo chí đã thông tin rộng rãi về vụ việc. Tuy nhiên có một thời gian để đảm bảo cho quá trình điều tra, chúng tôi đã yêu cầu các cơ quan báo chí tạm ngừng các thông tin suy diễn, quy chụp để tránh tác động và gây trở ngại tới quá trình điều tra. Trong một vụ việc phức tạp như cá chết vừa rồi điều tra của báo chí không thể thay thế được điều tra của các cơ quan bảo vệ pháp luật và các nhà khoa học". 
Sẽ không ai dám phủ nhận vai trò của báo chí, của đội ngũ làm báo trong việc làm minh bạch thông tin cũng như góp phần vào đẩy lùi, lên án những hiện tượng tiêu cực trong xã hội. Vậy nhưng, điều đó không phải bao giờ cũng thống nhất, cũng được thực hiện một cách nghiêm túc. Vẫn còn đâu đó hiện tượng chỉ vì để thu hút sự quan tâm của công chúng, của độc giả, một số báo, trang tin điện tử sẵn sàng bỏ qua bản chất của sự việc để giật những cái tít trái ngược hoàn toàn với những gì đã, đang diễn ra. Trên thực tế, sau cuộc họp báo ngày 27/04/2016 do Bộ tài nguyên & Môi trường chủ trì công bố nguyên nhân ban đầu sự việc cá chết dù Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân chỉ mới nói đến những giả thuyết nhưng nhiều báo đã chỉ giật tít "Cá chết do thuỷ triều đó" mà không đề cập gì đến nhóm nguyên nhân thứ nhất được nói đến trong thông cáo báo chí! Và xin thưa rằng, cùng với những mặt trái kiểu này và xuất phát từ việc báo chí không thể làm thay hoạt động của các nhà khoa học, nhà chuyên môn nên với tư cách là người đứng đầu Bộ chủ quản quản lý, định hướng hoạt động báo chí, Bộ trưởng Trương Minh Tuấn đã đề nghị báo chí tạm ngừng các thông tin suy diễn, quy chụp để tránh tác động và gây trở ngại tới quá trình điều tra. Tất nhiên, đi liền với động thái này trước khi có công bố nguyên nhân chính thức báo chí sẽ không được cung cấp hay tiếp cận bất cứ thông tin chính thống nào về vụ việc. Nói như thế để thấy rằng, bên cạnh nguyên nhân khách quan (ảnh hưởng tới quá trình điều tra và không làm thay các cơ quan chuyên môn) phải chăng đội ngũ làm báo nên trách cứ những con sâu làm rầu nồi canh trong chính nội bộ của chính mình! Đấy có thể xem là một hình phạt cho những ai phạm phải điều cấm kỵ trong chính nghề nghiệp của chính mình! 
Và thật nực cười khi những "sản phẩm lỗi của báo chí" lại được những người tiếp cận thông tin thiếu suy xét đưa ra để kể tội, để truy cứu trách nhiệm những con người không hề có lỗi! Người ta nói, "mọi tờ báo luôn có hai mặt" là vì thế! 
An Chiến

No comments: