Những đồn đoán về thủ phạm gây nên hiện tượng cá chết

Chiềng Chạ

Công văn được cho của Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (Nguồn: Internet)

Dự kiến chiều nay (ngày 30/06/2016), Chính phủ Việt Nam sẽ chính thức công bố nguyên nhân cá chết. Tuy nhiên, trước giờ G thì xuất hiện công văn được cho là của Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (nghi can số 1 gây nên vụ cá chết vừa qua). Nội dung công văn cho thấy đây là phản hồi của công ty này tới Chính phủ Việt Nam xung quanh cáo buộc của giới chức Việt Nam tới công ty này là thủ phạm gây nên hiện tượng cá chết hàng loạt tại một số tỉnh miền Trung vừa qua. 

Theo đó, mặc dù đã thừa nhận nước thải từ hoạt động của công ty đã "đã làm ảnh hưởng tới môi trường nước biển miền Trung và là nguyên nhân sinh ra cá chết"; đồng thời, công ty này cũng đã xin lỗi Chính phủ và nhân dân Việt Nam về những gì đã xảy ra, "sẽ giải quyết đền bù các thiệt hại đã xảy ra đối với người dân đã bị ảnh hưởng bởi sự cố nêu trên và sẽ giúp người dân nâng cao năng lực tìm kiếm việc làm phù hợp", phối hợp trong khắc phục hậu quả cũng như thực hiện các biện pháp góp phần đảm bảo môi trường biển về lâu dài. Tuy nhiên, Công văn của công ty này vẫn cố tình lấp liếm khi cho rằng: "Sự việc này là một sự cố ngoài ý muốn" với lí do được nêu ra là: "nguyên nhân chính của sự cố trong hệ thống xử lý môi trường của chúng tôi là do có một số ngày bị mất điện trong thời gian đầu năm 2016, trong thời gian đó hệ thống quản lý của chúng tôi không kiểm soát được chất lượng nước thải.....". 

Và cũng theo một nguồn tin không chính thức, phản hồi sau khi nhận được công văn của Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc ngay lập tức đã bác bỏ luận điệu của công ty này. Đồng thời, tiếp tục yêu cầu các bộ ngành Trung ương tiếp tục làm việc với để buộc họ phải thừa nhận là thủ phạm gây nên hiện tượng cá chết cũng như phải thực hiện các công đoạn như xin lỗi chính phủ, nhân dân Việt Nam, đền bù thiệt hại đã gây ra và cam kết không tái phạm nếu muốn tiếp tục hoạt động... Mặc dù, trong quá trình hai bên làm việc phía công ty này đã cố tình lái sự việc sang nhiều góc tiếp cận khác nhau như hiện tượng cá chết không phải hoàn toàn do Formosa Hà Tĩnh, đề nghị Việt Nam áp dụng tiêu chuẩn xác định môi trường cũ.... nhưng đã bị bác bỏ. 

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc họp với lãnh đạo các tỉnh xảy ra hiện tượng cá chết tại Hà Tĩnh trong ngày 1/05/2016 (Nguồn: Internet). 

Thậm chí, với một thái độ hết sức kiên quyết và không khoan nhượng, Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương đã ra yêu sách cho công ty này. Theo đó, nếu không thực hiện được các yêu cầu trên thì phía Việt Nam sẽ cho đình chỉ toàn bộ hoạt động của toàn bộ hệ thống Formosa Hà Tĩnh, đồng thời tiến hành khởi tố vụ án và điều tra thủ phạm gây nên hiện tượng cá chết để xử lý nghiêm minh theo đúng quy định của pháp luật mà không loại trừ bất cứ tổ chức, cá nhân nào vi phạm các nguyên tắc bảo vệ môi trường.

Xin được nhấn mạnh lại, nguồn tin này chưa chính thống và mọi sự sẽ rõ ràng sau 05 chiều ngày hôm nay. Vậy nhưng, nếu những thông tin lan truyền này là hoàn toàn chính xác thì đấy là điều mà rất nhiều người trong chúng ta phải suy nghĩ lại và suy xét lại. Bởi, sau khi xảy ra vụ cá chết, có thể do thiếu thông tin nên rất nhiều người đã nghi ngờ về thái độ cũng như quyết tâm của Chính phủ trong xử lý thủ phạm gây nên thảm họa ô nhiễm môi trường biển tại Miền Trung (?). Họ cũng đặt ra những câu hỏi như tại sao Chính phủ lại "cố tình" công bố nguyên nhân hiện tượng cá chết? Phải chăng Chính phủ đang cố tình "Câu giờ" để bảo vệ Formosa Hà Tĩnh? ... Những thông tin ở trên (dù chưa chính thống và chính xác đến 100%) nhưng chắc đã làm cho những ai quan tâm hoặc đã từng có những suy nghĩ tiêu cực như thế có được đáp án cho chính mình! 

Về phía Formosa Hà Tĩnh, tin chắc rằng nếu họ có tội (xả thải ra biển làm cá chết) thì chắc chắn họ sẽ phải đền tội một cách xứng đáng. Song, chúng ta cần phải nhận thức rằng, cũng giống như những tên tội phạm trên lĩnh vực kinh tế, chúng sẽ không đời nào thừa nhận ngay hành vi của mình bởi như nội dung thứ 8 trong Công văn ngày 19/06/2016 của công ty này gửi tới Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc thì họ đã đề nghị "Chính phủ Việt Nam giúp giữ uy tín của FHS và các công ty cổ đông của FHS trên trường Quốc tế". Hay nói cách khác, họ sẽ không thừa nhận bởi nó trực tiếp liên quan vấn đề uy tín cũng như tương lai của họ; việc thừa nhận vì thế là bước đường cùng, là biện pháp để họ tránh được những thiệt hại về phía mình. 

Lí giải tại sao trong cuộc họp báo ngày 02/06/2016 do Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng chủ trì (có sự góp mặt của Bộ trưởng Bộ tài nguyên & môi trường Trần Hồng Hà, Bộ trưởng Bộ 4T Trương Minh Tuấn) chỉ đề cập tới việc Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương đã tìm ra nguyên nhân hiện tượng cá chết mà không cho biết ai là chủ thể, là thủ phạm gây nên? Bởi như đã nói ở nhiều Entry trước đó thì dù đã tìm ra nguyên nhân cá chết nhưng đó chỉ là nghiên cứu độc lập của phía Chính phủ Việt Nam, tính khách quan vì thế vẫn là dấu hỏi lớn. Do vậy, để khiến "thủ phạm" đó tâm phục, khẩu phục và để đảm bảo phán quyết đó là khách quan ngoài việc mời các chuyên gia trong, ngoài nước tham gia phản biện, kiểm nghiệm các kết quả đã tìm ra thì việc sử dụng các căn cứ khoa học để đấu tranh với chủ thể gây nên thiệt hại đó là hết sức cần thiết. 

Bài học trong sự kiện Trung Quốc kéo giàn khoan HD981 vào thềm lục địa Việt Nam và những phản ứng của người dân tới cách doanh nghiệp, người dân Trung Quốc, Đài Loan vẫn chưa hề mất đi giá trị thời sự. Trong sự việc cá chết, nếu Chính phủ không thực hiện những động tác nói trên e rằng khi đơn phương công bố thì chủ thể đó sẽ phản ứng; tình trạng "ông nói gà, bà nói vịt" sẽ xảy ra không có hồi kết thúc... và lúc đó không hiểu sự giận dữ của người dân sẽ khiến cho sự việc đi đâu và về đâu! Sự thận trọng chính vì thế không phải là không có nguyên do!