Nhìn nhận thế nào về mối quan hệ Philippines - Trung Quốc?

Tổng thống Philippines Duterte
và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh

Có thể nói, mối quan hệ Philippines - Trung Quốc đã thay đổi 180 độ sau khi ông Duterte đắc cử Tổng thống Philippines. Nếu như trong thời kỳ người tiền nhiệm, cựu Tổng thống Aquino nắm quyền, quan hệ Philippines - Trung Quốc là quan hệ đối nghịch, thù địch thì đến thời Tổng thống Duterte cầm quyền, những động thái ban đầu cho thấy, Philippines đang muốn chuyển hướng quan hệ thân thiết với Trung Quốc.

Chỉ ít tháng sau khi đắc cử, Tổng thống Philippines Duterte đã có chuyến công du tới Trung Quốc kéo dài 4 ngày (từ 18/10 - 21/10/2016) theo lời mời của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Tham gia Diễn đàn đầu tư và thương mại Philippines - Trung Quốc tại Đại lễ đường nhân dân ở thủ đô Bắc Kinh, Tổng thống Duterte tuyên bố trước báo giới và Phó Thủ tướng thường trực Trung Quốc Trương Cao Lệ rằng: "Người Mỹ đã thua cuộc rồi. Có lẽ tôi nên đi thêm tới Nga để gặp ông Putin và nói với ông ta rằng ba nước chúng ta - Trung Quốc, Nga và Philippines sẽ cùng chống lại thế giới. Đó là cách duy nhất". 

Ông Duterte cũng nói thêm: "Ngay tại đây, tôi tuyên bố tôi sẽ tách khỏi người Mỹ, cả về quân sự và kinh tế, không phải xã hội". Dù sau đó ông Duteter có nói rằng lời nói trên là “mang tính ngẫu hứng", nhưng một điều mà dư luận thế giới thấy rõ là Philippines đang bắt đầu chuyển hướng quan hệ sang với Trung Quốc, đặc biệt là sau khi ông có những phát biểu chỉ trích Mỹ, đồng minh lâu năm của mình và Tổng thống Mỹ Barack Obama.

Rất nhiều người đặt ra câu hỏi là tại sao Tổng thống Duterte lại chuyển hướng quan hệ sang với Trung Quốc? Tại sao ông ta lại có những phát ngôn khiến người Mỹ phải phật lòng? Tại sao Philippines lại thay đổi lập trường nhanh chóng như vậy?... 

Có thể nói, bất kỳ ai cũng đều biết rõ rằng, trong quan hệ quốc tế, quan hệ giữa nước này với nước khác, lợi ích luôn luôn là tiêu chuẩn cao nhất, là sống còn và chỉ có lợi ích là vĩnh viễn. Sự duy trì của quan hệ giữa Philippines và Mỹ lâu nay chủ yếu là vì lợi ích an ninh. Philippines không thể rời xa Mỹ trên phương diện đảm bảo an ninh. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, trong những năm qua, Philippines chưa nhận được nhiều lợi ích kinh tế từ Mỹ. Đây được xem là nguyên nhân quan trọng nhất khiến Tổng thống Duterte đột nhiên chuyển hướng sang Trung Quốc.

Ngay sau chuyến thăm Trung Quốc, Tổng thống Philippines Duterte đã có chuyến công du Nhật Bản. Tại đây, ông Duterte nhấn mạnh rằng, mục đích duy nhất của ông trong chuyến thăm trước đó “chỉ là kinh tế”. Điều đó có thể dễ hiểu, bởi trong chuyến thăm Trung Quốc, tháp tùng ông Duterte có hơn 400 lãnh đạo doanh nghiệp của Philippines, trong đó có không ít tài phiệt giàu có bậc nhất nước này. Hơn nữa, sau cuộc hội đàm giữa Tổng thống Philippines Duterte với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, hai nhà lãnh đạo này đã chứng kiến lễ ký kết 13 thỏa thuận trong các lĩnh vực thương mại, hợp tác văn hóa, du lịch, chống ma túy và hàng hải giữa hai nước, với tổng trị giá lên tới 13,5 tỷ USD.

Nhiều chuyên gia cho rằng, lựa chọn chuyển hướng sang Trung Quốc là một chính sách khôn ngoan của Philippines, bởi dù sao Trung Quốc là một nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, họ lại là quốc gia ở khu vực châu Á, là quốc gia có thể chi phối lớn tợi lợi ích của Philippines. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhận định, dù Duterte đã đưa ra những lời lẽ thân mật với Trung Quốc, nhưng họ cũng sẽ không từ bỏ đồng minh truyền thống, lâu năm của mình là Mỹ.

Điều đó cho thấy, dù Philippines và Tổng thống Duterte có chuyển hướng sang Trung Quốc nhưng họ vẫn cố tìm cách giữ lại lợi ích chiến lược của mình với Mỹ. Ông Duterte đang muốn tận dụng cả Mỹ và Trung Quốc, muốn dung hòa lợi ích với hai cường quốc này và không muốn để mất đi lợi ích với một ai đó. Với Mỹ là an ninh, với Trung Quốc là kinh tế, điều đó có thể khẳng định Tổng thống Duterte đang muốn tranh thủ lợi ích đối với cả hai “ông lớn” này.

Lợi ích quốc gia là số một, là cốt lõi trong quan hệ quốc tế. Đó là điều không phải bàn cãi nhiều, điều quan trọng là làm thế nào để bảo vệ được lợi ích quốc gia, đó là điều mà các nhà lãnh đạo ở các quốc gia phải là người tìm ra cho mình những bước đi phù hợp nhất. Quan hệ giữa Philippines và Trung Quốc thực chất cũng chỉ là mối quan hệ lợi ích mà thôi.

                                                                               Nam Phong