Sao lại có chuyện "liên ngành tư pháp" đứng trên pháp luật

Kính Chiếu Yêu

Sau sự lên tiếng của báo chí và giới luật sư, lãnh đạo VKSND tối cao yêu cầu Vụ 3 VKSND tối cao kiểm tra lại vụ án “Vi phạm quy định về xây dựng, gây hậu quả nghiêm trọng” ở dự án nước sạch Sông Đà, báo cáo lãnh đạo VKSND và gửi báo cáo về Văn phòng VKSND tối cao để theo dõi.

Lãnh đạo Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) tối cao cho rằng: “Việc không khởi tố các lãnh đạo Vinaconex không được dư luận đồng tình và tạo ra tiền lệ xấu khi xử lý các vụ án tương tự”. 

Dự án nước sạch Sông Đà - Hà Nội do Tổng Công ty Vinaconex làm chủ đầu tư có tổng mức đầu tư 1.450 tỉ, được xây dựng từ năm 2004. Năm 2009 dự án được nghiệm thu đưa vào sử dụng.

Tuy nhiên, trong quá trình vận hành khai thác, trong vòng ba năm từ 2012- 2015, đã xảy ra 14 lần vỡ đường ống nước phá hủy 18 cây ống composite cốt sợi thuỷ tinh. Doanh nghiệp khai thác đã phải chi hơn 13 tỷ đồng để sửa chữa, khắc phục các sự cố. Những lần vỡ ống nước đã ngừng cung cấp nước sạch cho 177.000 hộ dân với thời gian dừng cấp nước là gần 350 giờ và lượng nước là 1,5 triệu m³ nước.

Kết quả giám định của Bộ Xây dựng kết luận, nguyên nhân gây ra sự cố do chất lượng ống cốt sợi thuỷ tinh không đảm bảo yêu cầu thiết kế, độ bền không đạt 50 năm như yêu cầu của dự án. Ống không đạt chuẩn là do các thành viên của HĐQT Vinaconex gồm các ông: Phí Thái Bình - Chủ tịch, Nguyễn Văn Tuân, Tổng giám đốc, Tô Ngọc Thành, Hoàng Hợp Thương và Vũ Đình Chầm là các ủy viên đã không thực hiện đúng quy định của pháp luật về quản lý đầu tư và xây dựng công trình, quyết định cho thay đổi vật liệu tuyến ống, đưa vào sử dụng vật liệu composite cốt sợi thủy tinh khi chưa thẩm định hiệu quả sử dụng; lựa chọn nhà thầu thiếu năng lực, kinh nghiệm để cung cấp sản phẩm composite cho dự án, sản phẩm cung cấp không đảm bảo chất lượng khiến công trình xây dựng liên tục xảy ra sự cố khi vận hành sử dụng gây hậu quả nghiêm trọng.

Kết luận điều tra của cơ quan điều tra cho rằng, việc làm của các thành viên HĐQT Vinaconex có dấu hiệu của tội “Vi phạm quy định về xây dựng, gây hậu quả nghiêm trọng”.

Vậy nhưng "Liên ngành tư pháp" đã thống nhất ý kiến không truy tố các lãnh đạo chủ chốt của Vinaconex với lý do "các thành viên của HĐQT Vinaconex đã khai báo thành khẩn, hợp tác với cơ quan công an để làm rõ bản chất vụ án, có nhân thân tốt, có nhiều đóng góp cho ngành xây dựng".

Mặt khác kết quả điều tra không xác định được những người này có động cơ vụ lợi và đây là vi phạm lần đầu; người chịu trách nhiệm chính trong các quyết định trái pháp luật của HĐQT nêu trên là ông Nguyễn Văn Tuân, nguyên Tổng giám đốc, Ủy viên HĐQT đã mắc bệnh hiểm nghèo. 

Ngày 31-5 - 2016, TAND TP.Hà Nội trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung 2 nội dung, gồm: xem xét diện truy tố các đối tượng trong vụ án có dấu hiệu vi phạm pháp luật và lấy lời khai nguyên đơn dân sự là đại diện Công ty CP nước sạch Vinaconex.

Kết quả điều tra bổ sung CQĐT giữ nguyên quan điểm đề nghị truy tố 9 bị can gồm: Trần Cao Bằng, nguyên Giám đốc và Vũ Thanh Hải, nguyên Phó giám đốc Công ty CP ống sợi thủy tinh Vinaconex; Đỗ Đình Trì, nguyên Trưởng đoàn tư vấn giám sát của Công ty CP nước và môi trường Việt Nam - Bộ Xây dựng (Viwase); Nguyễn Biên Hùng, Hoàng Quốc Thống, Bùi Minh Quân, đều nguyên là cán bộ Công ty Viwase; Hoàng Thế Trung, Nguyễn Văn Khải, Trương Trần Hiển, nguyên là Giám đốc, Phó giám đốc và Trưởng phòng Vật tư thiết bị - Ban QLDA đầu tư xây dựng hệ thống cấp nước sông Đà - Hà Nội. Không truy tố các ông Phí Thái Bình - Chủ tịch HĐQT; Nguyễn Văn Tuân, Tổng giám đốc; Tô Ngọc Thành, Hoàng Hợp Thương và Vũ Đình Chầm thành viên.

Trước chất vấn của dư luận Viện Kiểm sát Tối cao đã quyết định xem xét lại. Tuy nhiên, vụ việc này đã bộc lộ những tùy tiện của cơ quan tư pháp, biểu hiện sự thiếu tôn trọng pháp luật nghiêm trọng.

Những hành vi sai phạm của lãnh đạo Vinaconex đã được cơ quan điều tra xác định là có yếu tố cấu thành tội phạm, gây hậu quả nghiêm trọng nhưng chỉ với một cuộc họp "Liên ngành" kẻ có tội được tha bổng bởi những lý do chỉ có thể coi là yếu tố giảm nhẹ khi xét xử là điều khuất tất.

Vụ việc cũng cho thấy rằng, tính khách quan của hoạt động điều tra, giám sát điều tra, truy tố đã bị vi phạm khi tùy tiện "lược bớt" những bị can mà lẽ ra họ phải chịu trách nhiệm cao hơn trong sai phạm của dự án. Trong vụ việc này, nguyên nhân của mọi nguyên nhân là do quyết định tự ý thay đổi vật liệu tuyến ống, đưa vào sử dụng vật liệu composite cốt sợi thủy tinh khi chưa thẩm định thay cho ống gang dẻo đã được duyệt. 

Tính độc lập trong điều tra, truy tố, xét xử cũng đã vi phạm khi "Liên ngành tư pháp", một "tổ chức" không có tư cách pháp nhân, không có khái niệm trong luật tố tụng hình sự lại có quyền đứng trên pháp luật là không thể chấp nhận.

Lâu nay, dư luận nói nhiều về "án bỏ túi", loại án mà cơ quan tố tụng phải chịu sự chỉ đạo của ai đó chứ không phải là luật pháp đã làm mất đi tính thượng tôn luật pháp, tạo nên sự bất công. Thiết nghĩ đây mới là trọng tâm của những cải cách tư pháp.