Thiếu tướng Đặng Trần Chiêu (trái) và thiếu tướng Hồ Sỹ Tiến, cục trưởng Cục Cảnh sát hình sự trong hành trình phá án tại Yên Bái (Nguồn: Internet).
Là một trong ba người tham gia chủ trì cuộc họp báo sau khi xảy ra vụ án giết người đặc biệt nghiêm trọng tại Yên Bái khiến Bí thư Tỉnh ủy và Chủ tịch HĐND tỉnh tử vong (cùng với Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái Phạm Thị Thanh Trà và Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Yên Bái Hà Đức Hoan), thiếu tướng Đặng Trần Chiêu đã trả lời một số câu hỏi liên quan chức trách của lực lượng Công an về vụ án.
Theo đó, nội dung được báo giới có mặt tại buổi họp báo đặt ra nhiều nhất cho người đứng đầu lực lượng Công an tỉnh Yên Bái là có hay không việc khởi tố vụ án và khởi tố bị can đối với vụ án đã xảy ra? Và xem chừng với một động tác có tính chuyên môn này sẽ không thể làm khó vị tướng xuất thân từ lính hình sự này nên tướng Chiêu đã nhanh chóng khẳng định sẽ không khởi tố với lí do nghi can gây nên vụ thảm sát (Đỗ Cường Minh, Chi cục trưởng Chi cục kiểm lâm tỉnh) đã tự sát sau đó.
Và sự việc sẽ chẳng có gì đáng để nói, để bàn đến nếu ngày hôm sau đó (ngày 19/82016) báo chí trong nước đồng loạt đăng tin Cơ quan cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Yên Bái khởi tố vụ án giết Bí thư Tỉnh ủy và Chủ tịch HĐND tỉnh. Thông tin trên trang điện tử Đài phát thanh & truyền hình Đồng Tháp có đoạn viết: "Căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ thu thập được, sau khi xác định có dấu hiệu phạm tội “Giết người” quy định tại Điều 93 Bộ luật Hình sự, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Yên Bái ra quyết định khởi tố vụ án hình sự “Giết người” xảy ra tại thành phố Yên Bái ngày 18/8. Quyết định đã được gửi tới Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái để phê chuẩn".
Nhiều báo cũng dẫn lời của chính Giám đốc Công an tỉnh Yên Bái, thiếu tướng Đặng Trần Chiêu cho biết: "Mặc dù đối tượng gây án đã chết nhưng Công an tỉnh Yên Bái vẫn ra quyết định khởi tố vụ án giết người để điều tra, xác minh động cơ gây án và các vấn đề liên quan. Việc khởi tố vụ án nhằm điều tra nguyên nhân vụ việc, xác định nghi phạm có đồng phạm hay không. Quá trình điều tra nếu có đủ căn cứ xác định vụ án không có đồng phạm thì cơ quan điều tra có thể ra quyết định đình chỉ vụ án và quyết định không khởi tố bị can".
Với những động thái mà chắc chắn nếu lướt qua hoặc người tiếp cận thông tin không có chuyên môn hoặc không hiểu biết về quy trình, các thuật ngữ tố tụng thì sẽ cho rằng, phát ngôn của tướng Chiêu có sự mâu thuẫn, thiếu thống nhất trong nói và làm! Thậm chí, có người còn nghi vấn về sự hiểu biết của tướng Chiêu về quy trình, các thuật ngữ có tính chuyên môn mà theo người viết được biết, nó đã gắn với ông hơn 30 năm qua?
Nhẹ nhàng hơn một chút có người cho rằng, tướng Chiêu đã có sự nhầm lẫn trong câu hỏi của phóng viên và họ cũng cho rằng, đó là hệ quả, dư chấn quá lớn của sự việc nên chính những người lão luyện có trình độ, giàu kinh nghiệm như tướng Chiêu cũng không tránh khỏi những sự lúng túng nhất định.
Thực hư vấn đề là thế nào?
Quả thực khi chứng kiến những sự hoài nghi, thậm chí là chê trách tướng Chiêu trong câu chuyện vừa nêu, tôi đã hiểu đâu là bản chất vấn đề. Xin được giải bày ngay cho những ai quan tâm cùng theo dõi.
Theo quy định tại điều 100 (Căn cứ khởi tố vụ án hình sự), Bộ Luật Tố tụng hình sự cho biết: "Chỉ được khởi tố vụ án hình sự khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm".Quy định này được hiểu là việc khởi tố vụ án hình sự là bắt buộc khi có dấu hiệu của tội phạm. Căn cứ quy định này thì tin chắc rằng, tướng Chiêu thừa hiểu sẽ phải thực hiện điều này khi chính bản thân ông trong buổi họp báo đã nhiều lần nhấn mạnh tính chất đặc biệt nghiêm trọng của vụ án xảy ra tại Ban tổ chức Tỉnh ủy và Văn phòng Tỉnh ủy. Ông sẽ không nhầm lẫn đến nỗi nói không với quy trình này mà ngay ngày hôm sau lại chỉ đạo thuộc cấp của mình thực hiện.
Và như câu trả lời gần cuối của bà Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái khi trả lời câu hỏi của phóng viên trong buổi họp báo về nguyên nhân dẫn đến vụ thảm sát, bà Trà cho rằng UBND tỉnh Yên Bái sẽ tổ chức công bố công khai khi các cơ quan chức năng điều tra, làm rõ nguyên nhân, động cơ gây án của nghi can Đỗ Cường Minh. Nghĩa là chính người đứng đầu UBND tỉnh Yên Bái đã hé lộ việc sẽ khởi tố vụ án để điều tra, nguyên nhân, động cơ gây án và những vấn đề liên quan.
Trong khi đó, Bộ luật Tố tụng hình sự không quy định nhất thiết "khởi tố vụ án" thì sẽ phải "khởi tố bị can" mà cơ quan điều tra hoàn toàn có thể thực hiện các thủ tục đình chỉ vụ án (Được hiểu là một quyết định chấm dứt mọi hoạt động tố tụng đối với vụ án. Vụ án đã có quyết định đình chỉ thì không được phục hồi điều tra, truy tố hoặc xét xử). Thẩm quyền đình chỉ vụ án trong thời hạn chuẩn bị truy tố thuộc Viện kiểm sát có thẩm quyền truy tố, trong thời hạn chuẩn bị xét xử, thẩm quyền này thuộc Thẩm phán được phân công chủ tọa phiên tòa (Điều 166, Điều 176). Các trường hợp vụ án hình sự bị đình chỉ, không tiến hành các biện pháp tố tụng tiếp theo (có khởi tố bị can) được quy định tại điều 169 Bộ luật Hình sự bao gồm các trường hợp sau:
- Người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu trước ngày mở phiên tòa sơ thẩm (đối với vụ án chỉ khởi tố khi có yêu cầu của người bị hại), trừ trường hợp có căn cứ để xác định người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu khởi tố trái với ý muốn của họ do bị ép buộc, cưỡng bức;
- Không có sự việc phạm tội;
- Hành vi không cấu thành tội phạm;
- Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự;
- Người mà hành vi phạm tội của họ đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật;
- Đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự;
- Tội phạm đã được đại xá;
- Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác;
- Tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội (Tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội là tự mình không thực hiện tội phạm đến cùng, tuy không có gì ngăn cản. Người tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự về tội định phạm; nếu hành vi thực tế đã thực hiện có đủ yếu tố cấu thành của một tội khác, thì người đó phải chịu trách nhiệm hình sự về tội này);
Hiểu như thế để thấy rằng, việc tướng Chiêu khẳng định không khởi tố ở đây cần được hiểu là không khởi tố bị can trong vụ án giết người xảy ra tại Văn phòng Tỉnh ủy và ban Tổ chức tỉnh ủy Yên Bái chứ không phải là không khởi tố vụ án hình sự.
Đây cũng là nguyên nhân dù đã khởi tố vụ án hình sự nhưng đã gần 3 ngày trôi qua những cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an Yên Bái vẫn chưa có quyết định khởi tố bị can như quy định vẫn thực hiện. Việc đình chỉ vụ án sẽ được thực hiện theo quy định với lí do: "Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác".
Cho nên, cần hiểu rằng, cách trả lời của tướng Chiêu là cách trả lời có tính vắn tắt và những ai thạo chuyên môn sẽ không gặp phải sự hiểu nhầm như đã chỉ ra. Và thiết nghĩ rằng, để không xảy ra những sự hiểu nhầm tương tự thì chính những người làm chuyên môn như tướng Chiêu và cả cánh báo chí cần phải rút kinh nghiệm sâu sắc. Người làm chuyên môn cần giải thích một cách cặn kẽ những từ, thuật ngữ có tính chuyên môn, còn những người không làm chuyên môn đó hoặc không hiểu biết về nó thì tốt hơn hết phải mạnh dạn đặt câu hỏi truy vấn những nội dung chưa hiểu đến cùng. Có như vậy, họ mới gặp gỡ nhau!
An Chiến
No comments:
Post a Comment